کلیسای جامع زوارت‌نوتس در ایروان - ارمنستان

کلیسای جامع زوارت‌نوتس به دستور مقامات کلیسای «آپوستولیک» ارمنستان بین سالهای ۶۴۱ و ۶۶۱ بنا گردید، اگرچه امروزه جز ویرانه‌ای از آن باقی نمانده است. این کلیسای جامع زمانی که ارمنستان تحت سیطره امپراطوری بیزانس بود و همزمان توسط اعراب و ایران تهدید می‌شد، ساخته شد و به تدریج به یکی از مهم‌ترین کلیساهای زمان خود بدل گشت.

این بنای بزرگ تا قرن دهم پابرجا بوده ولی از علت تخریب آن اطلاعی در دست نیست. خرابه‌های آن نیز تا قرن بیستم در زیر خاک مخفی مانده بود تا اینکه در سال های ۱۹۰۱ تا ۱۹۰۷ کشف گردید.